Byzantijnse crucifixen, plutei en patere
Het bij de toeristen vrijwel onbekende Campo Santa Maria Mater Domini wordt op de aardige Franse website Iténeraires insolites à Venise, nos circuits hors des sentiers battus à Venise omschreven als een oase van rust.
Op het Campo Santa Maria Mater Domini staat een mooie veertiende-eeuwse put. De eigenlijke reden voor ons bezoek aan dit plein zijn de fraaie Byzantijnse reliëfs boven de gotische ramen met de Moorse bogen van het dertiende-eeuwse Casa degli Zane (nrs. 2172 en 2174) die Ruskin zozeer bewonderde.
De ronde of ovalen reliëfs die op vele Venetiaanse gevels voorkomen worden paterae/patere genoemd vanwege de ronde vorm die herinnert aan de nap die gebruikt werd om het bloed op te vangen bij een heidens offer.
in de buurt van San Giorgio dei Greci
Toen de Byzantijnse palazzi gesloopt en vervangen werden door 'moderne', dit wil zeggen gotische gebouwen, werden de meeste patere weer gebruikt in de nieuwe gevels.
Een prachtig - maar helaas niet zo duidelijk - voorbeeld van hergebruik in de buurt van de San Giorgio dei Greci.
Byzantijns crucifix op de Corte Seconda del Milion
Tot in het midden van de veertiende eeuw was het in Venetië de gewoonte om een of meerdere crucifixen aan te brengen boven de ingang of boven de ramen van de palazzi.
Dit Byzantijnse crucifix bevindt zich boven een doorgang op de Corte Seconda del Milion met het geboortehuis van Marco Polo.
Naast de vele ronde of ovale patere werden ook ontelbare, vaak zeer fraaie, rechthoekige marmeren plutei 'hergebruikt'.
Pauwen drinken uit de levensbron versierd met wijnranken, symbolen van onsterfelijkheid en opstanding.
De pauw gold als zinnebeeld van onsterfelijkheid, omdat men aannam dat het vlees van deze vogel bestand was tegen bederf. Ook is hij soms, pikkend aan een druif of een kelk, op te vatten als symbool van de onvergankelijkheid van de ziel in het hemels paradijs.
De pauw, die elk jaar zijn staartveren verliest, maar ze in de lente terugkrijgt, is al bij Augustinus het symbool van de opstanding.
De symboliek van de decoraties - gebeeldhouwde dieren uit de oudchristelijke traditie, zoals griffioenen, adelaars, leeuwen, gieren, lammeren en pauwen - is voor de eigentijdse beschouwer niet altijd even duidelijk.
Symboliek niet altijd even duidelijk
De griffioen is een mythologisch dier met de kop, vleugels en de klauwen van een adelaar en de achterpoten van een leeuw. Dit beeld werd veel gebruikt omdat het de eigenschappen van de adelaar, zoals de waakzaamheid, aan die van de leeuw, zoals kracht en moed, verenigden. In de christelijke wereld geeft dit de dubbele natuur van Christus aan: de adelaar de goddelijke natuur en de leeuw de menselijke natuur.
Blader verder naar een bas-reliëf met de Annunciatie in de San Francesco della Vigna